Andi Shimikunap
Patryayninkuna
¡Kuyaysapalla
Traskik!
Wanka kichwaman tiklaq: Serafín M. Coronel-Molina
Huklikchaq shimitraw kay qillqakaqta liyiyta munal – kichwatrawpis, aymaratrawpis, castellanotrawpis, ingléstrawpis – ¡kayman yaykuy!
¡Kichwaktapis Aymaraktapis Uyaliy!
Kananpacha kichwa limaqkuna ichaq aymara limaqkuna Andi nunakunakaq, hapa kuti nuna-shiminta limapaakuptin, Anditraw unay pacha kawsaykunawanmi kuskachinakuykaqta takyachipaakun. Kaqlla, nuna-shimikaqmi nunakunakta kuskachin Anditraw tukuy likchaq sumaq kawsaykunakaqta awkillu-awilakuna likalischipaakushqantapis.
Kay unay pacha kawsaykunakaqmi kichwaktapis aymaraktapis milachilqa tukuy Andi shuyukunaman, llapallanpiqta Ecuadortrawpis, Perútrawpis, Boliviatrawpis. Hinalpis, kay hatu hatun shuyukunatraw yatrayllapmi kichwapis, aymarapis hapa shuyukunatraw imanawpapis limashqa kalqa. Kay cd‑rom nishqanwanpis, kay kutruwanpis (página web) uyaliyta atipankim imanawpa hapa shuyutraw nunakuna huknilaqta limaykunata patryachipaakushqanta. Imanawmi, imapiqmi kay limaykuna huk likchaq likalilqa, hinaman maypiq hapa limay shamushqantam yatrashun.
• Uyaliy imanaw Andi nunakuna kichwatraw, aymaratraw “huk” rimaykaqta patryachipaakushqanta. Ukushkaqta muyuykachiy wan qillqashqa shuyukunap shutinkunaman yaykunaykipaq.
•
Uyaliy
“huk” limaykaq kichwatraw imanaw patryashqanta
shuyu, Ecuador sierrakunatrawpis;
norte laadu
, Perútrawpis, norte-centro
laadu
, Ancash, Perútrawpis, sur
laadu
, Perútrawpis; chaymantaqa
imanawmi patryan sur laadu
Boliviatrawpis.
•
Kananqa
“huk” limaykaq Perú Central,
aymaratrawpis, Bolivia shuyu,
Altiplano Aymaratrawpis imanaw
patryashqantapis uyaliy.
•
Hinaman
imanaw “huk” limaykaq unay pacha
trawpis,
trawpis patryashqantam uyalinkimanpis.
Patryaykunakaq mana allin kaptin, computadoraykitraw chaykunakta mana uyaliyta atipaptik, kayman yaykuy ashwan allinta uyalinaykipaq.
Kay cd-rom nishqantraw, hinaman kay kutrukaqtraw
(página web) pichqa trunka
limaymi kaykan imanaw patryashqantapis uyalinaykipaq.
Hinamanñatak, kay limaykunakaqta patrakman milaykachipaakushaq. Hapa limaykaq
Andip trunka isqunniyuq shuyutraw imanaw limaykunakaq patryashqantam kanan uyalinki.
Chaykunaqa Andi
Shimikunap Patryayninkuna kutrukaqtrawmi
kaykan. Kay “huk”, “pichqa” yupaykunakaq tukuy
likchaq shimikunatraw imanaw patryashqanta uyaliyta munal, huk yupaykaqmanpis pichqa yupaykaqmanpis yaykuy; chaymantaqa, alkay
chay patryaykunakaq computadoraykitraw likalinankama (pishillakta alkaykuy).
¿Imanawpam Uyalinkiman Andi Shimikunap Patryayninkunakta?
Kichwapis aymarapis imaymana shuyukunatraw mana chaynawlla kashqan manam pinqakunapaqchu. Ashwanpa chaykunaqa imaymana Andi kawsaykunap kayninmi. Kichwa shimipis, aymara shimipis maytraw qallaykamushqantam kuusa kuusakta yatrachimanchik. Chaypitaqa, unay pachatraw awkillu-awilakuna chay nuna-shimikunakaqta imanawpa limashqankunaktam willaykamanchik. ¿Maypiqtam paykuna shapaakamun? ¿Imaymi paykuna imaymana shuyukunaman trapaakamulqa, unay pacha kichwaktapis aymaraktapis apakamushtin? Imanawmi ñawpa pacha kichwap, aymarap patryayninkuna kalqa?
Andi Shimikunap Ptrayayninkunakaq cd‑rom nishqantraw, llika kutrutrawmi (página web) chaynawlla talikun.
Imaymana willakushqanta yatrayta munal, pantallaykip
hanaq laaduntraw kaq verdewan qillqashqa ichuq laadutraw
kaq enlace nishqanman yaykuykuy.
• Yanapay – Kayman yaykuy imapis mana allin kaptin, llapa shimikunap patryayninkunakta allinta uyalinaykipaqpis, laplakunatraw tukuy willakuykunakaqta allinta likanaykipaqpis.
•
Limay
tinkuchikuykuna – Kayman yaykuy pichqa trunka limaykunakaq kichwatrawpis
aymaratrawpis ishkay trunka shuyutraw imanaw patryashqankunakta uyalinaykipaq.
• Shuyukuna – Computadoraykip
pantallantraw likay fotokunakaqta pip limayninta uyaliykanki
chayta yatranaykipaqpis, paykuna maytraw yatrashqanta yatranaykipaqpis.
•
Nuna-shimiykipiqta – Kayman yaykuy
nuna-shimiykipiqta imaktapis yatranaykipaq, maypiq likalimushqanta, maypiq
awkillu-awilaykikuna shapaakamushqanta yatranaynipaq aari. Maytrawmi kichwapis
aymarapis yulilqa? Imanawpam hapa shuyuman traalqa? ¿Imapiqmi mana hinallachu
hapa shuyutraw? ¿Imanawpam huknilaqman kay shimikunakaq kutiqlulqa?
• Allin qillqa – ¿Imawpam kichwaktapis aymaraktapis
qillqanchikman? Kay Andi Shimikunap Patryayninkunakaq manam qillqaytachu yatrachishunki. Kichwapis aymarapis hapa
shuyutraw huknilaq kashqanta yatraqluptik, hinaman kichwapis aymarapis imanaw
kashaqanta yatraqluptikqa, yatrashqaykikuna allinmi kanman Andi shimikunap
huñushqa qillqanta (alfabeto unificado) kuusa kuusakta liqsinaykipaq. Imapiqmi
chay huñushqa qillqakaq chaynawpa lulashqa kashqantam kaytraw yatranki.
¿Imapiqmi limaykunakaqta qillqankiman huñushqa qillqawan? Kay allin qillqakaq
(ortografía) puntakta huknawnilaqmanmi likaliqlunman chay huñuy qillqawan
qillqayta yatrakanaykikama.
¿Yanapallaamankimanchu?
¿Yanapallaamankimanchu Andi Shimikunap Patryayninkunakta hatunyachiyta?
•
Tukuy
likchaq shuyukunatraw nunakunap imaymana shiminkunaktam grabayta munapaaku (chay shimikunakaq Argentinapiqpis,
Colombiapiqpis kanmantrá). Pichqa
trunka limaykunakaq shuyuykinunatraw imanaw patryashqanta uyaliyta munal,
grabaciónkunakaqta apachimumay, limashqaykikunakta
Andi Shimikunap Patryayninkunaman qipallaktaña yapaykapaakunaapaq.
•
Kay
qillqakashqa laplakunakaq imaymana shimikunatrawmi kamalaykan, kanallanqa llapa
laplakunakaq castellano shimillatraw, inglés shimillatrawmi
kaykan. Shamuq pachatrawmi llapa qillqashqa laplakunakaq ichapis tukuy likchaq
aymara shimitrawtra, kichwa shimitrawtra kamalanqa. Kikin kichwa shimiykiman, aymara shimiykimanpis tiklayta yatraptikqa, ichapis
yanapapaakamankiman.
Imanawllappis yaqanchikkunakta yanapamuyta munal,
hinaman pi kay Andi
Shimikunap Patryayninkuna lulashqanta yatrayta
munal, qillqapaakamumanaykipaq kayman yaykuy.
|
Kichwa: |
Ecuador |
Ancash |
|
Kichwa: |
Huancayo |
Cuzco |
|
Aymara: |
Jaqaru |
Aimara altiplánico |
Kay laplakunakaqtraw imaymana willakuykunakaq, inglés shimitrawpis, castellano shimitrawpis tukillam
kamalaykan.